Tag: filozofia

Czy metafora jest nam potrzebna? jak by wyglądał język bez niej? Czy by się rozwijał? Jakie znaczenie dla jego rozwoju wnosi metafora? Ricoeur (ur. 27 lutego 1913 w Valence, zm. 20 maja 2005 pod Paryżem) francuski filozof szczególnie upodobał sobie ten temat. A temat wydaje się dość ważny dla języka…

Zastanawiamy się, czy w ogóle, na co dzień, używamy metafor i jak często dla określenia różnych przedmiotów czy stanów duchowych? Proste przykłady: „noga krzesła” czy… „u stóp góry”
Są to metafory określane mianem metafor martwych ponieważ funkcjonują już długo w języku i przyjęły się, osłuchały niejako. A przecież czy krzesło ma nogę, a góra stopy?
Czym w końcu jest metafora?
Metafora w sensie klasycznym: brak wprowadzeń nowych znaczeń do języka, to jedynie upiększenie języka za pomocą zastąpienia wyrażenia dosłownego, metaforycznym. Ricoeur jako „Symboliki zła” w ten sposób ujmował „metafory substytucji”. Klasyczna koncepcja metafory zakłada 6 tez, między innymi jedna z nich mówi o tym ze zwrot semantyczny nie jest innowacją, inna mówi o tym że metafora nie wnosi żadnej informacji.
Generalizując, oznacza to przeniesienie statusu metafory do podrzędnego znaczenia. W koncepcji klasycznej. Tymczasem współczesna koncepcja metafory zmienia zupełnie jej widzenie. Metafora zyskuje dodatkowe „punkty”, tworzy język, konstruuje nowe przestrzenie, ubarwia i zakłada jego nie odkrytą czasami tajemniczość.
Punktem wyjścia jest założenie że prawdziwe metafory są nieprzekładalne, ponieważ tworzą własne znaczenie. Nowa jakość? Wytwarza się owo słynne napięcie metaforyczne, i w tym miejscu znajduje się klucz do odkrycia nowych zastrzyków energii dla każdego języka. Ciągłe stałe wymyślanie metafor przez pisarzy, poetów ewoluuje język, zmienia jego oblicze. napięcie leży w absurdalności użycia zestawianych słów. Szaleństwie przeciwstawności. Znajdujemy w tym niejaką metaforyczną przyjemność.
Przykład:
Szalona powierzchnia wody, w oddali umilkła, zaorana oralnie przez grupę dziewic,
które przemknąwszy przez zwariowaną nawierzchnię drogi, ogłupione błyskiem tęczy niebiańskiej,
W chaosie dostrzeżonych sytuacji, udały się drogą w kierunku zboczonego zakrętu,
aby za nim odkryć filuternego nieboszczyka szczerzącego kły w uśmiechu do ich pięknych
przeźroczystych sukienek, nie okrywających zimnej nagości ich młodych ciał.
Z kolei w oddali atakujący dym, pokonał zimne cegły, a wściekłość młotka z tego powodu rozlała się echem wśród gór. Galopujący udar miłosny wywołany tą reakcją zapoczątkował tuning narodów na wysokim poziomie.
Jaskrawo żółte płótno słońca przesłoniło chmurzaste niebo, czy nastanie nadzieja dla Ludzi?

ten krótki fragment specyficznej dziwacznej może dla niektórych poezji składa się z absurdu i szaleństwa użytych metafor, jednak niesie pewien sens i zamierzenie autorskie.
Cały dowcip w tym i ciekawość i odkrycie, a więc ZAGADKA, aby do niego dotrzeć przez istny gąszcz nawzajem się atakujących przeciwstawnych zwrotów tworzących metafory. Jednocześnie są one jak zakłada Ricoeur rozwiązaniem zagadki w tym zestawieniu bardziej niż prostym porównaniem. Oczywiście nie tego konkretnego tekstu, którego znać nie mógł gdyż powstał przed chwilą. Chodzi o zasadę użycia dwóch skrajnych pojęć, rzeczy, insygniów, określeń…
Metafora konstytuuje rozwiązanie dysonansu semantycznego. A więc tworzy sposób na zrozumienie czegoś co może wydawać się absurdem w swoim pierwszym pojęciowym odbiorze. Jak mówi Ricoeur na stronie 133 w swojej pracy „Metafora i Symbol”: „…Metafora wnosi więcej niż wartość emotywną, ponieważ oferuje nową informację…”
Wracając do porównania koncepcji klasycznej metafory z koncepcją współczesną: w tej pierwszej; metaforę można zastąpić wyrażeniem, słowem znaczeniowym, w tej drugiej; nie można odnaleźć takiego znaczenia porównawczego, jest to nowa treść, nowa jakość…
I to moim zdaniem jest jej pięknem.

Piotrek

(na podstawie wykładu prof. Piotra Orlika – Estetyka)

ps.
tekst pełen metafor- mojego autorstwa – zastosowałem metafory swojego wynalazku i te które wymyśliliśmy grupowo na wykładzie.

Jurgen Habermas obecny wielki rady mędrców światowych.
„Die Zeit? w jednym ze swoich wydań zamieściła na pierwszej stronie zdjęcie filozofa, tytułując artykuł: ?Mocarstwo światowe Jürgen Habermas?, wyjaśnienie do tytułu było proste: tylko on może nam wytłumaczyć współczesny świat. Megalomania?
Kim jest Habermas? Urodził się w 1929 roku. Jego ojciec oficjel NSDAP (należący od 1933 roku, początki partii), Jurgen, syn, jest w Hitlerjugend… Po wojnie przeżywa szok związany z odkryciem że jedyni poprawni wodzowie III Rzeszy mordowali na morgi obywateli zniewolonej Europy. Alianci wyraźnie postawili w swojej edukacji wstecznej pozostałych na ziemi niemieckiej Niemców z zacięciem faszystowskim oduczyć myślenia tymi kategoriami.
I to z Habermasem się im udało. Jak się wydaje ciągle mając przed oczami obrazy z obozów śmierci zapadł w kompleks winy… Rozpoczął walkę z wszelkimi objawami totalitaryzmu w duszy niemieckiej grającego, jak można by sądzić…, chociaż w jego przypadku bywało różnie, zapobiegliwością walki z nie zawsze faktycznymi przejawami owego totalitaryzmu być może chciał zatrzeć pamięć o swojej i ojca niechlubnej przeszłości z którą nigdy nie rozliczył się do końca. Czyżby brak odwagi? Może jednak coś poważniejszego?
Jego zajęcza warga była przysłowiową piętą achillesową, nie miał takiej pewności siebie co do występów publicznych, za to rzucił się w wir pisania, zresztą nie tak dawno przyznał, jak silnie zajęcza warga wpędziła go w młodzieńcze kompleksy, ? utrudniając porozumienie z rówieśnikami, a także w jego mniemaniu separowała i spychała na margines. Czyt właśnie dlatego podjął temat tzw. działania komunikatywnego i demokracji deliberatywnej (łac. deliberare ? rozmyślać, rozważać, roztrząsać).
Był później Asystentem twórców filozoficzno-socjologicznej Szkoły Frankfurckiej: Maxa Horkheimera i Theodora W. Adorno.
Habermas i jego ?Strukturalna zmiana opinii publicznej? (1962) ukazuje fundamenty i zagrożenia demokracji obywatelskiej w XVIII wieku, która w XX w. ulega totalitarnemu zagrożeniu.
Z kolei ?Teoria działania komunikatywnego? (1981) a także ?Faktyczność i obowiązywanie? (1991) porusza problem teorii dyskursu i polityki deliberatywnej. Można powiedzieć, że ją odtwarza.
Swoje publikacje niejako „interwencje publicystyczne” traktuje jako drogowskaz dla niemieckiej demokracji.
1970 rok i dalej – grozi palcem Niemcom, i odradza im patriotyzm językowy i etniczny. W zamian wskazuje na ustawę zasadniczą, to ma być ich duma PATRIOTYZM KONSTYTUCYJNY.
1989 rok to zmiana opcji, Habermas przestrzega przed nacjonalizmem gospodarczym i propaguje światową politykę wewnętrzną opartą na ?prawach obywateli świata?. To pierwsze jaskółki idei państwa europejskiego.
Czy jednak nie za bardzo idealistyczne? Czy jest siła w narodach Europy do wysiłku zrzucenia własnej osobowości narodowej i zlania się w obywateli Europy aby osiągnąć „wspólny” cel? Czy na pewno jest to cel jednoczący te grupy narodowościowe?
Wracając do Habermasa; wyróżnia się on swoim poparciem w 1999 roku dla udziału niemieckich sił zbrojnych w wojnie w Kosowie. Z kolei w 2003 roku nie aprobuje wspierając w tym poglądzie Gerharda Schrödera udziału Niemiec w wojnie z Irakiem. Wraz z Jacquesem Derridą uznaje protesty przeciwko tej wojnie za początek europejskiej tożsamości politycznej – czy na pewno?
Habermas twierdzi że może zaistnieć coś takiego jak europejska ?rozsądna samoświadomość?. Czy potwierdzają tą teorię wydarzenia w Grecji? Czy gospodarcze potknięcia Europy nie świadczą o czymś wręcz przeciwnym? Czy wytracanie tradycji narodowościowych na rzecz integracji w państwo prawa, państwo ogólnoeurpejskie, nie powoduje wzrostu nacjonalizmów, z którymi tak wcześniej walczył? Gdzie miejsce na ideały demokracji deliberatywnej? Czyż nie rodzą się znów nowe inne, antagonizmy? Czy na pewno unijne metody opanowania kryzysu to prawda w działaniu, czy może maskowanie jego braku, i bezradności? Jakoś tego Habermas wielki guru Europy nie dostrzega. Czy nie zaczyna ta wizja przypominać molocha pędzącego siłą rozmachu do zagłady ekonomicznej a być może także polityczniej i gospodarczej? Moloch ten za wszelką cenę nie będzie chciał się do tego przyznać i zrobi wszystko aby zamaskować swoje wady, wciągnie jak największa liczbę współodpowiedzialnych za katastrofę krajów paradoksalnie w ten sposób odraczając rozpad za pomocą ich sił witalnych, ale dalsza droga prędzej czy później okaże się niemożliwa.
Sytuacja samych Niemiec nie jest najgorsza. TO ich gospodarka jest silna, nie likwiduje się tam całych gałęzi przemysłu, raczej niemieckie korporacje przejmują jeden po drugim gałęzie przemysłowe innych krajów, lub wręcz je likwidują („polski cukier” – jest niemiecki). Wstrząs wywołany katastrofą Niemcy przetrwają do społu z Francją i Anglią. Już słyszy się o utworzeniu Unii w Unii. A więc są równi i równiejsi. Gdzie miejsce na ideały Habermasa? Czy tylko racjonalna polityka, racjonalne działanie jest ratunkiem i jedyną drogą? Założenie Habermasa że system kolonizuje życie (Lebenswelt) w ten sposób, że ludzie nie są integrowani wokół określonych wartości, a wokół władzy i pieniądza z a pomocą przymusu, powoduje potrzebę ustalenia konsensusu wokół jakiejś wartości. Gdzie w Unii znajdziemy tą wartość? Co nią może zostać? CO może nam zaoferować wspólnota państw poza poczuciem bycia we wspólnocie (jak widać więzy gospodarcze i geopolityczne tak sobie się sprawdzają). Koherencja poprzez konsensus, tą zgodą ogółu można dotrzeć do prawdy, postuluje Habermas. A więc klasyczna definicja prawdy rozumiana jako zgodność upada.
Globalne faworyzowanie tego rozwiązania przy tak dużej rozmaitości owego ogółu(narodów), może doprowadzić do błędnych wniosków i tym bardziej rozwiązań. Różnorodność zachowań, poglądów i zamierzeń w rodzinie narodów europejskich nie gwarantuje wspólnego dążenia do wytyczonych celów. Tym bardziej gdy działaniami unifikacyjnymi obejmuje się tożsamość narodową- ją samą spychając do marginesu, a w jej miejsce tworząc bliżej nie umocowaną tożsamość europejską, stosuje się przy tym metody rodem z sal operacyjnych, np. podręczniki do historii na Litwie wyglądają jak żołnierz po ciężkiej bitwie, który w wyniku wielu ran ma amputowane kończyny, i jest kastratem fizycznym jak i psychicznym. Nie wie po prostu skąd się wziął.
Czy tędy droga do PRAWDZIWEJ UNII? Czy nie jest to sztuczne wartościowanie fachowców w Brukseli? Wartościowanie metod i sposobów, które nie sprawdzą się jeszcze przez setki lat o ile w ogóle kiedykolwiek się sprawdzą. Na miejsce braku przeszłości narodowej narodzi się sztuczny partiotyzm, przekształcony w atawistyczny nacjonalizm, w stosunku do innych narodów najbliżej związanych z historią narodu oddającego swą tożsamość w wir unifikacyjny, nacjonalizm ten będzie rozbudzony przez podświadome lęki braku (zatracania) tożsamości głównej. Nie ma chęci do identyfikacji z tak młodym tworem jakim jest Unia. Za tym przemawiają setki lat innych narodowych doświadczeń, sporów i wspólnych działań narodów-ludzi fizycznie istniejących. Nie da się tego zetrzeć łatwym prostym ruchem jak gąbką ślad kredy z tablicy. Tworząc sztuczne idee, opinie, zachowania wymuszone sztucznymi postawami, wynikającymi z tychże forsowanych opinii. Media oddają dużą przysługę unifikacji zachowań, są tubą. Nie wydaje się jednak aby na przestrzeni krótszej niż dziesiątki lat udało się osiągnąć unifikację na poziomie pozwalającym zachować status istnienia tworu sztucznego jakim jest Unia.
Instumentalne działania narzucane narodom poprzez prawo unijne też mogą okazać się nie trafione (ochrona środowiska za wszelką cenę z pominięciem podmiotu- człowieka- nie spuszczanie wody ze zbiornika na rzece w obronie (ludzi) przed falą powodzi, dla ochrony gniazd ptaków- cóż, mniejsza o ludzi, cel uświęca środki…)
Strategiczne odnoszące się do osób działania, jako środek od osiągnięcia celu, też nie są rozwiązaniem na dłuższą metę, pozostającym w ukryciu. Może nie dla wszystkich, jednak na pewno znajdą się tacy, którzy manipulację wykryją i mogą (realnie zagrozić rozpadem), zburzyć system.
c.d.n.